Het zijn verkiezingen geweest, en nu starten volop de analyses over wat er gebeurd is, hoe dit is kunnen gebeuren, wat de lessen zijn die we hieruit moeten trekken,… Al een aantal jaren bekijk ik dit vooral vanuit het standpunt als relatietherapeut, en vandaag meer dan ooit ben ik er van overtuigd dat België en zijn politici relatietherapie nodig hebben. Ik leg even uit waarom.

Hoe koppels beginnen aan relatietherapie en politici beginnen aan een debat is zeer gelijkaardig:

• Ze kunnen heel moeilijk luisteren naar elkaar. Sommige koppels hebben dit ooit wel gekund, maar zijn dit doorheen de jaren verloren, of zijn dit op het moment dat ze komen kwijt omdat ze met een probleem zitten waarin ze elkaar niet begrijpen. Bij politici lijkt het vaak alsof ze niet naar elkaar willen luisteren, ze komen ook niet naar een debat om naar elkaar te luisteren, ze komen om hun verhaal te vertellen.
• Ze zijn overtuigd van hun eigen gelijk. Zowel koppels die beginnen aan relatietherapie als politici die beginnen aan een debat zijn vaak overtuigd van hun kijk op de situatie, op de realiteit, en vinden de manier waarop de ander kijkt heel erg fout. Zowel in de eerste gesprekken van relatietherapie als in een debat gaat het vaak over wie gelijk heeft, wie de waarheid vertelt, wie verantwoordelijk of schuldig is aan wat er nu in Europa, België of Vlaanderen gebeurt. En vaak kijken ze ernaar alsof het vooral de verantwoordelijkheid van de ander is.
• Ze voelen zich expert, niet alleen van hun eigen thema’s, en de zaken die zij belangrijk vinden, maar ook over de ander voelen ze zich expert. Ze kunnen heel goed benoemen waar de ander deze zijn pijnpunten liggen, waar de zwakke plekken zijn, en verwachten in het begin van de relatietherapie vaak dat de relatietherapeut hen bevestigt in hun kijk op de realiteit. Dit is hetzelfde in een debat, waarin politici hopen dat de kijker hen gelijk geeft.

Zowel bij koppels die vast zitten in een communicatiepatroon als bij politici die dit als hun job beschouwen zitten er mensen te kijken op dit conflict. Bij koppels zijn dit de kinderen, die zich t.a.v. dit conflict proberen te positioneren door weg te gaan, tussen te komen, één van beiden of beiden proberen te kalmeren, één van beiden mee te overtuigen dat de ander toch gelijk heeft, één van beiden te beschermen. Hier spelen loyaliteiten een grote rol. Vaak verwoorden kinderen de machteloosheid om in dit conflict iets te veranderen.

Bij politici doen burgers net hetzelfde: weg gaan, posities mee verdedigen en anderen overtuigen,… Ook hier spelen loyaliteiten, dezelfde manier om naar het leven te kijken, in bepaalde mensen geloven vanuit dezelfde waarden die zij vertegenwoordigen een grote rol. En de burger, de kijker zit vaak met hetzelfde gevoel van machteloosheid naar een debat kijken dat kinderen ook hebben in het conflict tussen ouders.

Als relatietherapeut verwoord ik naar koppels vaak dat we twee grote ontwikkelingstaken hebben: autonomie, waarin we goed weten wat we willen, ervoor gaan staan, en hierin goed voor onszelf zorgen. Daarnaast is het belangrijk verbinding te maken met anderen, dit te ontwikkelen, te zoeken waar we connectie met anderen kunnen maken, duurzame relaties te maken. Elke persoon gaat met deze ontwikkelingstaken om, en zoekt hierin naar een evenwicht tussen beiden waar hij zich goed bij voelt. Dit zal betekenen dat er gedurende een bepaalde periode in zijn leven (of heel zijn leven) meer gewicht aan de ene taak wordt gegeven aan de ander. Maar in een relatie is er naast onszelf een andere partner die zich hier ook op een bepaalde manier in positioneert, en zo moet dit koppel samen zoeken naar een evenwicht tussen die twee taken. Zolang dit aansluit bij hoe elk individueel naar het leven en welke plaats hij zijn relatie, zijn gezin, zijn werk hierin geeft, en hoe ze dit samen als koppels vorm geven is dit oké. Ze moeten beiden zoeken naar een evenwicht, en ook samen zoeken naar een evenwicht tussen autonomie en verbondenheid. En ze moeten hierin verschil tussen elkaar kunnen verdragen, kunnen verdragen dat ze zaken anders bekijken, of andere zaken nodig hebben, en het hier dan met elkaar over leren hebben, zonder dat de ene of de andere fout is. Het mag niet ‘ik’ tegen ‘jij’ zijn, maar moet samen zoeken worden. En dit samen zoeken is wat ik als relatietherapeut doe, waarin ik verschillen bespreek, onderliggende betekenissen van dit verschil samen met het koppel zoek, en hierin probeer het proces van elkaar beter begrijpen, kunnen vertellen wat de ene nodig heeft,  luisteren naar wat de ander nodig heeft ondersteun. En zo mee help bouwen aan meer begrip voor elkaar. Bij moderators in een debat heb ik vaak het gevoel dat deze meer bezig was met het conflict, de verschillen, het elkaar niet begrijpen te vergroten. En de kijker blijft net als de kinderen moedeloos achter.

Dit zoeken, dit samen bespreken, hierin kunnen onderhandelen over wat de ene op dat moment nodig heeft, en hoe dit dan waargemaakt worden zonder dat dit betekent dat het huishouden niet meer kan draaien, zonder het groter geheel uit het oog te verliezen, en zonder de verbinding met de ander te verliezen is iets wat politici zeer moeilijk kunnen.

Met de verkiezingsuitslagen kleurt ons land zeer verschillend. De verschillen worden groter, het systeem komt onder druk te staan. Zoeken naar manieren om ‘dit huishouden’, te laten draaien, niet te breken, het leren doen, het verdragen van de verschillen zal meer dan ooit nodig zijn. De rol van de politici maar ook de media hierin is cruciaal. Ongeacht wat iedereen denkt willen wij, burgers, vooral een verhaal waar politici elkaar kunnen vinden, ondanks het verschil. Dit verschil mag benoemd worden, maar mag niet het hele verhaal zijn.

Ik duim dus voor de volgende periode voor tijd om te luisteren en niet alleen te spreken, voor wijze politici die zich realiseren dat het huishouden moet blijven draaien, en veel relatietherapeuten die debatten modereren!

Kris De Groof, gestalttherapeute en relatietherapeute