Er zijn verschillende manieren om een discussie of een conflict erger te maken. Gottman, een Amerikaanse relatietherapeut, onderzoekt al decennialang hoe koppels met elkaar omgaan, en wat ze kunnen doen om hun relatie te verbeteren of verergeren. Hij spreekt over de Vier Ruiters van de Apocalyps die we gebruiken waarin een discussie erger wordt.

De vier ruiters van de apocalypse gebruikt Gottman als metafoor die zijn oorsprong vindt in het Nieuwe Testament om ‘rampspoed’ aan te kondigen. Gottman stelt hierover dat er vier manieren zijn waarop koppels met hun communicatiepatroon vast komen te zitten. Hier spreken we van relatie-ondermijnende conflicten.

Kritiek: Er is een verschil tussen vertellen wat er gebeurt met je wanneer de ander iets doet, en de ander persoonlijk aanvallen, of kritiek geven op wat hij of zij doet.

Bijvoorbeeld: ‘Jij denkt nooit na over wat je met een ander doet, je denkt alleen maar aan jezelf! Nooit is er aandacht voor wat iemand anders wel of niet zou willen, je gaat altijd je eigen gang! Jij bent zo egoïstisch!’

Wanneer jij of je partner met kritiek beginnen dit vaak ruimte geeft voor de drie andere ruiters om ook te komen opdagen. Diegene die de kritiek moet slikken voelt zich aangevallen, en gekwetst waardoor er ruimte vrijkomt om ook eigen tekorten op een negatieve manier te verwoorden.

Verdediging: In de verdediging beantwoorden we de aanvallen van de partner niet, maar gaan we de ander beschuldigen van wat hij of zij doet. Beide partners graven zich in in de loopgraven, en vertrekken vanuit het standpunt: ‘niet ik maar jij bent het probleem’. Ze gaan schieten op elkaar. Deze ruiter is bijna altijd aanwezig tijdens een ruzie of discussie, wanneer we elkaar niet begrijpen. We verdedigen ons, komen met argumenten waarom iets wel of niet gebeurd is, in de hoop dat de ander hiermee tevreden is en zich terugtrekt.

Bijvoorbeeld: ‘Nee, ik heb dat niet kunnen doen omdat het hier verschrikkelijk druk is. Jij weet toch hoe druk ik het heb, waarom heb jij het niet gedaan, jij kan dat toch ook doen?’

Deze ruiter is niet effectief omdat het er op neerkomt dat je de ander andere zaken gaat verwijten, of verwijt dat hij of zij het niet zelf gedaan heeft.

Minachting: deze ruiter maakt dat we onze partner zonder respect behandelen, met sarcasme reageren, minimaliseren wat hij of zij zegt, scheldwoorden gebruiken,…

Bijvoorbeeld: ‘Ben je moe? Ocharme toch! Ik ben hier ook van deze morgen vroeg op om alles gedaan te krijgen, en het enige wat jij kan doen als je thuis komt is in je zetel ploffen als een klein kind en te gaan gamen of op je gsm tokkelen. Ik heb aan jou gewoon een kind er bij.’

Minachting ontstaat vaak door lang smeulende negatieve gedachten over je partner, en wanneer verschillen niet opgelost worden. Zo wordt een klacht die regelmatig geformuleerd maar niet gehoord of onderhandeld geraakt, een verwijt (‘jij bent altijd moe en hebt nooit tijd om wat dan ook te doen- je bent niet moe maar lui’). Als dit conflict of verschil blijft bestaan, wordt de afkeer en ontevredenheid over de partner groter, en dit komt er uit tijdens ruzies.

Terugtrekken: Als deze persoon het gevoel heeft dat hij aangevallen wordt trekt hij of zij zich terug uit het contact met zijn of haar partner. Je reageert niet (meer) op wat je partner zegt. Je verschanst je. Eerder dan de problemen te bespreken (die groter worden en vermeerderen wanneer je dit niet doet) gaan we deze vermijden door druk bezig te zijn, veel weg zijn van huis, veel op je GSM bezig zijn, eventueel drinken,… Als er de andere drie ruiters al lang bezig zijn om negativiteit als gif in de relatie te brengen, is terugtrekken een te begrijpen patroon. En zo wordt het vaak een gewoonte, die alleen maar meer afstand tussen een koppel creëert, of de kritiek van de ander vergroot.

En nu zelf aan de slag rond de vier ruiters:

Welk van de Vier Ruiters  gebruik je zelf tijdens discussies of ruzies?

Hoe reageer je instinctief als je je overweldigd voelt?  Kan je je de laatste keer dat je door je eigen emoties overweldigd voelde herinneren? Hoe reageerde uw lichaam daarop?

Vraag je partner wat hem of haar opvalt aan jouw lichaamstaal tijdens discussies of conflicten.

Als de Vier Ruiters de communicatie van een koppel overheersen worden herstelpogingen vaak niet opgemerkt. Mislukte herstelpogingen verergeren vaak conflict. Succesvolle herstelpogingen helpen iemands stressniveau verminderen en overweldiging tegengaan.

Denk terug aan een keer toen uw partner het probeerde bij te leggen. Schrijf daar hier over:

Deel die herinnering met uw partner en bedankt hem/haar voor de toenadering.

Koppels krijgen vaak een negatieve blik op hun partner en relatie als hun relatie niet goed gaat. Daar volgt uit dat ze hun herinneringen herschrijven op een slechte manier.

Kijk terug op de tijd toen jullie net samen waren. Wat zijn je beste/mooiste herinneringen?

Meer weten over de Vier Ruiters van Gottman: https://www.youtube.com/watch?v=1o30Ps-_8is

Op de blog hebben we uitgewerkt hoe je met de vier ruiters aan de slag kan.

We organiseren (bijna) maandelijks een relatietraining die bijkomende theorieën van Gottman bespreekt, en aan de slag gaat rond hoe anders met elkaar omgaan. Je kan hier als koppel op in tekenen waarin we bespreken welke vier ruiters jullie herkennen, en je krijgt tips over hoe je hier anders mee kan omgaan. Meer weten? https://ptcgent.be/activiteiten/relatietraining/ .

Daarnaast organiseren we een jaaropleiding partnerrelatietherapie voor professionelen waarin Gottman en zijn onderzoeken uitgebreid aan bod komen. Meer informatie hierover vind je op https://ptcgent.be/activiteiten/jaaropleiding-partnerrelatietherapie/ .