Naar aanleiding van het interview met Esther Perel en Mary Alice Miller nemen wij jullie mee in het verhaal van’ Owning Your Part: Zelfverantwoordelijkheid in relaties’.

Elke relatietherapeut is ermee vertrouwd. De cliënten komen voor hun eerste sessie, installeren zich en nemen de posities in. De ene partner wordt de storyteller, degene die de geschiedenis vertelt: hoe ze elkaar hebben ontmoet, hoe het vroeger was, en hoe ze in dit kantoor terecht zijn gekomen. De ander gaat zitten – met tegenzin – luisterend naar de balans van hun fouten en tekortkomingen.

‍Voor deze persoon kan therapie voelen als een straf voor hun daden en hun laatste kans om dingen recht te zetten. Ze zitten daar en aanhoren het verhaal of grijpen af en toe in om iets recht te zetten. Maar meestal is de therapeut getuige van de dynamiek die hij al honderden keren eerder heeft gezien. Bij paren is het de zondaar en de heilige. De diepe problemen die cliënten in therapie brengen, liggen echter zelden aan de voeten van één persoon alleen.

Relatiedynamiek gaat verder dan het binaire van dader en slachtoffer, machtig en machteloos, verraden en verrader. Erkennen dat alle partijen een stuk van de taart zijn betekent niet dat ieders stuk even groot is en uit dezelfde ingrediënten bestaat. Maar je deel inzien is essentieel om impasses te doorbreken.

Een eerste doorbraak ontstaat wanneer het koppel begint na te denken omtrent wat ze anders doen met de bedoeling om dingen te verbeteren, in plaats van zich verbeten te concentreren op de verandering bij de partner. Zo weten therapeuten dat ze ergens komen. Hun taak is niet om op te treden als rechter, jury en beul. Het is om de cliënten te helpen navigeren hoe verliefde mensen zich op liefdeloze manieren kunnen gedragen – en hoe ze een nieuwe weg kunnen inslaan.

‘Je partner zal zichzelf verantwoorden als jij dat ook doet’.

Het eigen aandeel toegeven is een daad van nederigheid, en dat gebaar opent de deur voor de partner om hetzelfde te doen, om je eerlijk tegemoet te treden. Jouw verontschuldiging vermindert de schaamte voor de ander om hetzelfde te doen. En hoewel jij misschien vindt dat jouw misstappen verbleken in vergelijking met die van je partner, denkt hij of zij daar misschien anders over.

Verantwoording nemen voor jezelf is geen excuus voor de ander. Het helpt hen in te zien dat verontschuldigen voor fouten niet betekent dat zij een fout zijn. Als jij het kan, kunnen zij het misschien ook. ‍

Hieronder nog enkele tips alvast om stappen in de juiste richting te zetten :

• Own your experience : Je kunt je ervaring beschrijven als een gevolg van de acties van de ander, maar let op de taal die je gebruikt. Verruil “je gaf me een gevoel” voor “je erkende me niet en toen voelde ik me afgewezen”.
• Stop punishing : Wil je hem of haar pijn doen of wil je dat jullie hier allebei van kunnen leren en samen verder kunnen in jullie relatie?
  
• Make a choice : als je de relatie wilt voortzetten, maak die keuze dan.
  
• Prioritize clarity and expectation setting : Geef prioriteit aan duidelijkheid en het stellen van verwachtingen. Wees specifiek over wat er gebeurde en hoe jullie je voelden met behulp van X, Y, Z uitspraken: “Toen je X deed in situatie Y, voelde ik me Z.” Bijvoorbeeld : “Als je iedereen bedankt voor je hulp bij dit grote project, en je noemt mij helemaal niet, geeft me dat het gevoel dat je mijn bijdragen of waarde niet erkent – thuisblijven met de kinderen, voor het huis zorgen, terwijl jij je ding deed.”
  
• Practice differentiation : Het gaat om het identificeren en verhelderen van je gedachten, gevoelens en verlangens, terwijl je open en nieuwsgierig bent naar die van je partner. Het is het vermogen om tegelijkertijd verbinding en autonomie te ervaren en hun autonomie niet te verpersoonlijken als een afwijzing van jou.
  
• Ask them about their experience : Vraag jouw partner naar zijn ervaringen. Wees nieuwsgierig naar de context van hun gedrag. Toon empathie.
  
• Separate the behavior from the person : Scheid het gedrag van de persoon. “We weten allebei dat wat je deed slecht was, maar ik zie je niet als een slecht persoon.”
  
• Beware of “Fundamental Attribution Error.” : In gestreste relaties hebben we de neiging ons gedrag te zien als indirect en hun gedrag als karakteristiek. We zijn zwart-wit over anderen en genuanceerd over onszelf.
  Als we een slecht humeur hebben, is dat omdat we een slechte dag hadden.
  Als zij een slecht humeur hebben, is dat omdat ze geen aardig persoon zijn.
  
• Use humor : Als je de juiste toon vindt, kan humor nuttig zijn om je deel toe te eigenen en de spanning te verminderen.
  
• Practice grace : Je kunt zo boos zijn op je partner of zo boos op jezelf. Het betekent niet dat het hele huis moet instorten. Genade beoefenen is de erkenning dat je niet goedkeurt wat er is gebeurd, maar dat je ruimte houdt voor verlossing en genezing.
  

Good luck in practicing Self-Accountability

Veronique Bundervoet,
psychologe, relatietherapeute en opleider in de relatiedynamieken