Erik Scherder onderzoekt in zijn boek Singing in the brain wat muziek met ons brein doet. Eén van de zaken die zeer stressverlagend werken is samen in een koor spelen of samen met anderen zingen. Maar hoe werkt dat dan?

Zingen in een koor bevordert het mentale welzijn en mensen die in een koor zingen vertonen veel minder depressieve symptomen (Johnson e.a. 2013). Ze genieten meer, zijn meer tevreden met hun sociale leven en scoren horen op de kwaliteit van hun leven. Ze melden een vermindering van stress, een toename van jezelf verfrist en energiek voelen en geven aan ‘het werk een beetje te vergeten’.

Samen zingen bevordert ook de sociale cohesie: er ontstaat een onderlinge band die zeer waardevol is: je maakt nieuwe vrienden, ontmoet elkaar na het zingen voor een drankje,… Samen muziek maken en zingen bevordert het groepsgevoel en prosociaal gedrag: het brengt mensen dichter bij elkaar. Want samen muziek maken, daarbij op elkaar letten om goed samen te kunnen spelen, de motorische coördinatie die daarvoor nodig is, het samen groeien naar een gezamenlijk ‘toonmoment’, het delen van het succes met elkaar – dit alles leidt tot een groter gevoel van samenhorigheid. En dit alles door de endorfine, domamine en serotonine die hier vrij komt in je brein. Endorfine komt ook vrij bij dansen, het bij het luisteren naar muziek. Het activeert onder andere ons beloningssysteem, waardoor het zingen met elkaar doet verlangen naar meer.

Weinstein e.a. (2016) onderzocht wat de grootte van de groep die samen zingt zegt over de sociale cohesie die ontstaat. Hij maakte hierin een onderscheid tussen een gezelschap van twintig tot tachtig personen (een klein koor) en een groot koor van 232 mensen waaronder personen die elkaar helemaal niet kennen. Opmerkelijk is dat de deelnemers een sterker social bonding effect voelen bij de grootste groep, waardoor we zien hoe sterk het effect van muziek is. Intiemere relaties vereisen meer kennis over de persoon zelf, wanneer mensen met elkaar muziek maken of zingen is muziek eigenlijk het glijmiddel tot verbinding. 

Maar is deze sociale binding nu kenmerkend voor zingen of muziek op kan dit ook wanneer mensen samen creatieve activiteiten doen? Pearce e.a. (2015) onderzocht hier hoe het zat met deze sociale binding op 1, 3 en 7 maanden, en kwam tot de vaststelling dat het gevoel van verbondenheid na 7 maanden niet verschilde, maar dat dit bij muziek wel het snelst optrad, nl. al bij maand 1. Hierin spreken we over ‘het ijsbrekerseffect’ van de muziek. Keeler e.a. (2015) kwam dan weer tot de vaststelling dat oxytocine, dat remmend werkt op ACTH (een neurotransmitter die een stimulerend effect heeft op het vrijmaken van cortisol, het stresshormoon) vrijkomt tijdens sociale verbindingen. Oxytocine kan ons door dit remmend effect op ACTH een gevoel van rust bezorgen, waardoor de productie van het stresshormoon afneemt, terwijl het op tegelijkertijd voor sociale binding en wederzijdse empathie kan zorgen. Tarr e.a. (2014) vult hierbij aan dat bij sociale verbinding endorfine (dat positieve gevoelens opwekt en negatieve gevoelens zoals pijn stilt) en oxytocine nauw samen werken, en dus stressverlagend werken.

Daarnaast zorgt samen zingen voor meer lichamelijk welzijn: mensen in een koor gaven aan dat ze minder lichamelijke klachten hadden (mogelijk verklaard door minder stress), meer controle over hun ademhaling, een betere houding, verbeterde longfuncties, zich fitter en sterker voelden, beter omgaan met pijn en meer weerstand hebben (Clift e.a. 2001, Skingley e.a. 2015). Opnieuw een aantal symptomen die net bij stress de kop opsteken.

Maar ook samen zingen met je partner zorgt voor een verlaging van stress, en een groter lichamelijk en geestelijk welzijn. Partners geven hierover aan even niet aan hun problemen te denken, en even helemaal met zichzelf en elkaar bezig te zijn (Unadkat e.a. 2016). Men raadt hier wel aan om meer dan één keer per week te zingen, omdat dit anders te weinig positief effect heeft op well being (Camic e.a. 2013). Mensen die samen zingen willen klank en tekst op elkaar afstemmen, we doen dat bijna automatisch. Dit samen zingen heeft meer dan canon zingen een positief effect heeft op het hart en de ademhaling (Muller e.a. 2011), één van de symptomen van stress. Samen zingen is dus rustgevend, en doet ons gevoel van stress dalen.

Tot slot is het opgaan in je muziek die je zelf bespeelt, en waarin je je op dat moment ten volle op kan focussen natuurlijk ook een uitstekende manier om stress te verminderen.

Dus zing, speel, dans en knutsel – ook met anderen!

Bronnen:

Camic PM, Williams CM, Meeten F. Does a ‘Singing Together Group’ improve the quality of life of people with a dementia and their carers? A pilot evaluation study. Dementia (Londen) 2013; 12(2), 157-76.

Clift SM, Hancox G. The perceived benefits of singing: findings from preliminary surveys of a university college choral society. Journal of the Royal Society for the Promotion of Health 2001; 121(4), 248-56.

Johnson JK, Louhuvuori J, Steward AL, Tovanen A, Ross L, Era P. Quality of Life (QOL) of older adult community choral singers in Finland. International Psychogeriatrics 2013; 25(7), 1055-64.

Keeler JR, Roth EA, Neuser BL, Spitsbergen JM, Waters DJ, Vianney JM. The neurochemistry and social flow of singing: bonding and oxytocin. Froniers in Human Neuroscience 2015; 9, 518.

Müller V, Lindenberger U. Cardiac and respiratory patterns synchronize between persons during choir singing. PLOS ONE 2011; 6(9), e24893.

Pearce E, Launay J, Dunbar RI. The ive-breaker effecr: singing mediates fast social bonding. Royal Society Open Science 2015; 2(10), 150221.

Scherder, E. Singing in the Brain, Atheneaum, 2017.

Skingley A; Martin A, Clift S. The Contribution of Community Singing Groups to the Well-Being of Older Peole: Participant Perspectives From the United Kingdom. Journal of Applied Geronology 2015; Mar 23.

Tarr B, Launay J, Dunbar RI. Music and social bonding: “self-other” merging and neurohormonal mechanisms. Frontiers in Psychology 2014; 5, 1096.

Unadkat S, Camic PM, Vella-Burrows T. understanding the Experience of Group Singing for Couples Where One Partner has a Diagnosis of Dementia. The Gerontologist 2016; Jan 18. Pii: gnv698.

Weinstein, Launay J, Pearce E, Dunbar RI, Stewart L. Group Music performance causes elevated pain thresholds and social bonding in small and large groups of singers. Evolution and Human Behavior 2016; 37(2), 152-158.

 

Kris De Groof, zaakvoerder, stress en burn-out coach en relatietherapeut